Het coronavirus (SARS-CoV-2) kan de ziekte COVID-19 veroorzaken. Bij kinderen en jongeren verloopt de ziekte vaak mild, maar bij kwetsbare patiënten en ouderen kan de ziekte in korte tijd ernstige vormen aannemen. Een coronavaccin (ook wel: coronaprik) kan helpen in de bescherming tegen ziekte door het coronavirus.
Vaccins tegen het coronavirus
Er zijn in Nederland acht goedgekeurde vaccins tegen corona. Hiervan zijn er nog vier die gebruikt kunnen worden. Dit zijn Comirnaty (Pfizer/BioNTech), Spikevax (Moderna), Nuvaxovid (Novavax) en Bimervax (HIPRA). Vier coronavaccins, namelijk: Vaxzevria (AstraZeneca), Jcovden (Janssen), Valneva en VidPrevtyn Beta (Sanofi Pasteur), zijn van de markt gehaald op verzoek van de fabrikant.
Hoe werkt het vaccin?
Coronavaccins kunnen op verschillende manieren werken. Maar ze hebben één ding gemeen: ze stimuleren het lichaam om zelf antistoffen aan te maken en zo het virus onschadelijk te maken. Komt jouw lichaam later nog eens in aanraking met het coronavirus? Dan zorgen deze antistoffen ervoor dat je niet of minder ernstig ziek wordt.
Er zijn vier verschillende soorten vaccins tegen COVID-19:
De vaccins van Pfizer/BioNTech en Moderna zijn mRNA-vaccins. Hierin zit een vetbolletje met daarin een instructie die ervoor zorgt dat u spike-eiwitten aanmaakt. Deze eiwitten zijn de uitsteeksels die aan de buitenkant van het coronavirus zitten. Uw lichaam herkent deze spike-eiwitten en zet het afweersysteem aan het werk.
De vaccins van AstraZeneca en Janssen zijn vectorvaccins. Hierin zit een onschadelijk gemaakt verkoudheidsvirus met daarin een instructie die de spike-eiwitten aanmaakt. Zodra uw lichaam deze eiwitten tegenkomt, gaat het afweersysteem aan het werk om u te beschermen. De vergunning voor Vaxzevria, het vaccin van AstraZeneca, is op 27 maart 2024 ingetrokken op verzoek van de fabrikant.
Het vaccin van Novavax, VidPrevtyn Beta en Bimervax zijn subunit-eiwitvaccins. Hierin zitten kleine deeltjes van het spike-eiwit van het coronavirus, nagemaakt in het laboratorium. Als reactie op dit vaccin zal het lichaam antistoffen aanmaken tegen de eiwitdeeltjes.
Het vaccin van Valneva is een geïnactiveerd virusvaccin. In dit vaccin wordt het oorspronkelijke virus gebruikt. Het virus wordt zo aangepast dat iemand er niet meer ziek van kan worden. Als reactie op het vaccin zal het lichaam antistoffen aanmaken tegen het virus.
Er zijn verschillende vaccins die ons kunnen beschermen tegen het coronavirus.
Maar hoe werkt een coronavaccin eigenlijk? En zijn ze veilig?
Hoe werken de coronavaccins?
Je krijgt het vaccin via een prik in je bovenarm.
Hierdoor komt jouw lichaam in contact met een klein stukje van het coronavirus.
Dit kleine stukje is niet gevaarlijk.
Omdat je lichaam het virus nog niet kent, gaat je afweersysteem aan het werk.
Zo bouw je bescherming op tegen het coronavirus.
Kom je na vaccinatie in contact met het coronavirus?
Dan maakt je lichaam snel antistoffen aan en ruimt het virus op.
Hierdoor word je niet of minder ziek.
Zijn de vaccins veilig?
Onderzoekers hebben de vaccins bij heel veel mensen over de hele wereld getest.
Uit deze testen blijkt dat de voordelen van het vaccin groter zijn dan de risico’s.
De kans op ernstige bijwerkingen is heel klein.
Doordat je afweer aan de slag gaat om je lichaam te beschermen, kun je last krijgen van bijwerkingen.
De bijwerkingen die het meest voorkomen zijn...
pijn op de plek van de prik, hoofdpijn, moe zijn, misselijkheid en spierpijn.
Je hebt maar kort last van deze bijwerkingen.
Sommige mensen twijfelen over vaccineren, maar de veiligheid van de vaccins wordt goed in de gaten gehouden, ook nu ze gebruikt worden.
Hierdoor komt er steeds meer kennis over de vaccins.
En mocht het tóch nodig zijn, dan wordt er natuurlijk actie ondernomen.
Heb je vragen over de coronavaccins?
Kijk dan op coronavacinatie.nl of op onze websites.
Hoe goed beschermt het vaccin?
We weten dat de bescherming van de coronavaccins tenminste drie maanden na vaccinatie onverminderd hoog is. De duur van bescherming hangt niet alleen af van het niveau van antistoffen in je lichaam, maar ook of er nieuwe varianten van het virus rondgaan. Tegen deze varianten kunnen antistoffen mogelijk minder effectief zijn. De bescherming van de coronavaccins tegen de huidige en nieuwe varianten wordt wereldwijd gevolgd. Als het nodig is, worden de coronavaccins aangepast op basis van deze nieuwe varianten.
Voor wie is het vaccin?
Het verschilt per coronavaccin voor wie het bedoeld is. Dit heeft te maken met de resultaten uit klinische studies en voor wie het vaccin uiteindelijk is goedgekeurd. Meer informatie hierover vind je op de informatiepagina’s van de verschillende coronavaccins.
Wie het vaccin aangeboden krijgt, en wanneer, staat uitgelegd in het vaccinatieplan De Gezondheidsraad adviseert het van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport over de inzet van de coronavaccins.
Wat zijn de bijwerkingen van het vaccin?
Net zoals bij andere vaccins, kun je na een prik met een coronavaccin last hebben van bijwerkingen. De meest voorkomende bijwerkingen van coronavaccins zijn:
Pijn, roodheid en zwelling op de prikplek
Vermoeidheid
Hoofdpijn
Spierpijn
Temperatuursverhoging
Koude rillingen
Veel van deze bijwerkingen komen ook voor bij andere vaccins. De klachten zijn mild en verdwijnen meestal binnen een paar dagen na de prik.
Er zijn ook zeldzame of zeer zeldzame bijwerkingen bekend bij de coronavaccins. Bij de coronavaccins van AstraZeneca en Janssen gaat het onder andere om trombose met een verlaagd aantal bloedplaatjes. De coronavaccins van Pfizer en Moderna hebben als zeldzame bijwerking een ontsteking van de hartspier (myocarditis) of het hartzakje (pericarditis). Deze bijwerking komt vaker voor bij mannen onder de 30 jaar.
Vermoed je dat je last heeft van een (mogelijke) bijwerking na de vaccinatie? Meld deze dan bij Bijwerkingencentrum Lareb. Of neem contact op met jouw huisarts, apotheker of verpleegkundige.
Meer informatie over de bijwerkingen van de coronavaccins vind je in de CBG Geneesmiddeleninformatiebank of op de informatiepagina’s over de verschillende vaccins.
Iedereen die een grotere kans heeft om ernstig ziek te worden door het coronavirus. En zorgmedewerkers kunnen de coronaprik halen.
Ben je 60 jaar of ouder?
Dan krijg je een uitnodiging voor de coronaprik van het RIVM.
Kan ik de coronaprik en de griepprik tegelijk halen?
Nee. De GGD geeft de coronaprik. De huisarts geeft de griepprik.
Je mag de prikken wel kort na elkaar krijgen. Er hoeft geen tijd tussen te zitten.
Ben je 18 tot en met 59 jaar oud en krijg je ieder jaar een uitnodiging voor de griepprik? Ben je jonger dan 60 jaar en val je onder de medisch hoog-risico groep? Ben je zorgmedewerker?
Maak zelf een afspraak voor de coronaprik. Je krijgt geen persoonlijke uitnodiging. Ga naar planjeprik.nl of bel 0800-7070 voor de prikafspraak bij de GGD.
Wat is de coronaprik?
De coronaprik is een prik tegen corona. De prik is ook dit jaar aangepast omdat het coronavirus weer is veranderd. Met deze prik ben je beter beschermd tegen het soort coronavirus dat er nu is.
Waarom is de coronaprik belangrijk?
Het coronavirus komt nog steeds voor en kan opleven. Je bescherming tegen het virus wordt langzaam minder na je laatste prik of coronabesmetting. Door de coronaprik ben je weer beter beschermd. En is de kans kleiner dat je ernstig ziek wordt door corona.
Welke bijwerkingen kan ik krijgen?
pijn op de prikplek
hoofdpijn
moe zijn
spierpijn
koude rillingen
Dit duurt meestal 1 tot 3 dagen. De kans dat je ernstige bijwerkingen krijgt is klein. Op lareb.nl vind je meer informatie over bijwerkingen.
Heb je nog vragen over de coronaprik?
Kijk dan op rivm.nl/coronaprik
Afeznders: apotheek.nl, cbg-meb.nl, thuisarts.nl, lareb.nl en kijksluiter.nl
Veelgestelde vragen over het vaccin
Geen enkel vaccin biedt 100% bescherming. Ook de vaccins tegen corona niet. Het vaccin beschermt je vooral tegen (ernstige) ziekte of ziekenhuisopname door het coronavirus. Je kunt dus nog wel besmet raken, maar zal waarschijnlijk minder ziek worden. Mensen die risico lopen op ernstig ziek worden door corona hebben vooral baat bij vaccinatie. Dit zijn bijvoorbeeld ouderen of mensen met weinig afweer door een ziekte of behandeling (zoals chemotherapie).
Antistoffen die aangemaakt zijn na vaccinatie zullen na een tijd afnemen. Ook zijn er nieuwe varianten van het coronavirus die minder gevoelig zijn voor deze antistoffen. De bescherming kan hierdoor afnemen. Door een nieuwe coronaprik worden er weer nieuwe antistoffen aangemaakt. Hierdoor ben je weer beter beschermd tegen het coronavirus.
Bestaande coronavaccins worden aangepast om beter te passen op de varianten van het virus. Alle vernieuwde vaccins zorgen voor een bredere bescherming tegen verschillende varianten. Hiermee houden we de bescherming tegen het coronavirus op peil, ook als het virus verandert.
Het CBG en de andere medicijnautoriteiten in Europa stellen hoge eisen aan de kwaliteit van vaccins. Studies brengen de veiligheid van vaccins goed in kaart. Fabrikanten moeten nieuwe vaccins meestal bij enkele duizenden personen onderzoeken. Bij de coronavaccins is dat aantal zelfs nog hoger: het aantal vrijwilligers loopt wereldwijd in de tienduizenden. Het vooraf testen op grote groepen personen biedt het vertrouwen dat de kans op ernstige bijwerkingen klein is. Het CBG bekijkt zorgvuldig en kritisch alle onderzoeken met en over het vaccin. Samen met andere Europese medicijnautoriteiten beoordelen we de kwaliteit van het vaccin, of het vaccin werkt en of het veilig is.
In de fase vóór de goedkeuring van het vaccin is uitgebreid onderzoek gedaan naar mogelijke bijwerkingen. Een aantal bijwerkingen zijn tijdens deze studies al zichtbaar geworden, en daarna uitgebreid beoordeeld en meegenomen in de goedkeuring. Toch kan het zijn dat een bijwerking ernstiger óf minder ernstig is dan uit het onderzoek bleek. Er kunnen ook nieuwe bijwerkingen worden ontdekt. Vooral zeldzame bijwerkingen worden vaak pas ontdekt wanneer het vaccin bij grote groepen wordt gebruikt. Daarom kan iedereen die het coronavaccin heeft gekregen, een (mogelijke) bijwerking melden.
We bewaken de veiligheid van het vaccin niet alleen op basis van spontane meldingen van patiënten of zorgverleners. Fabrikanten voeren regelmatig verplichte veiligheidsanalyses uit en moeten de resultaten aan ons melden. Ook wordt alle informatie over bijwerkingen van het vaccin verzameld in een Europese databank. In Nederland verzamelt, registreert en analyseert Bijwerkingencentrum Lareb alle meldingen.
Zo kunnen wij de veiligheid van het vaccin goed in de gaten houden en actie ondernemen wanneer dat nodig is.
Meer informatie
Wil je meer informatie over de coronavaccins? Je vindt alle productinformatie over deze vaccins in de Geneesmiddeleninformatiebank.
Over het CBG
Het CBG heeft alle vaccins die in Nederland op de markt zijn beoordeeld op werkzaamheid, veiligheid en kwaliteit. Ook nadat vaccins op de markt zijn houden we de (mogelijke) bijwerkingen goed in de gaten en ondernemen we actie als dat nodig is. Meer informatie.
