Updates: Verontreiniging met nitrosamines in medicijnen
In de zomer van 2018 werd bekend dat meerdere angiotensine-receptorblokkers (sartanen) verontreinigd waren met de stof NDMA. Eind 2019 werd dezelfde onzuiverheid in de maagzuurremmer ranitidine ontdekt. Dit leidde tot terugroepacties van deze medicijnen en een wereldwijd onderzoek naar andere medicijnen. Voor metformine loopt momenteel een Europees onderzoek naar een mogelijke verontreiniging met NDMA.
NDMA behoort tot de chemische groep van nitrosaminen en zijn geclassificeerd als waarschijnlijk kankerverwekkend. Het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) geeft aan dat de kans erg klein is dat patiënten die de vervuilde medicijnen hebben gebruikt hierdoor kanker kunnen krijgen. Het onderzoek naar dit soort vervuilingen, nitrosamines genaamd, gaat nog altijd door. De laatste ontwikkelingen over de verontreiniging met nitrosamines in medicijnen leest u hieronder.
Voor vragen over de terugroepactie van ranitidine heeft de IGJ overzicht van veelgestelde vragen (en antwoorden) opgesteld.
Ontwikkelingen rond nitrosamines in medicijnen
-
2022
-
De firma Pfizer roept apothekers op om alle batches Champix (varenicline) terug te sturen. Champix is een middel dat wordt gebruikt bij het stoppen met roken. Pfizer doet dit omdat is vastgesteld dat alle partijen van Champix een te grote hoeveelheid nitrosamines hebben. Nitrosamines kunnen kankerverwekkend zijn voor mensen. Er is voor zover bekend geen direct risico voor patiënten die het medicijn nu gebruiken.
Zorgverleners worden opgeroepen om géén nieuwe patiënten te laten starten met Champix (varenicline). Ook is het belangrijk dat patiënten niet zomaar stoppen met het medicijn. Zij kunnen in overleg met hun arts of apotheker overstappen op een ander geneesmiddel.
Pfizer heeft een brief (DHPC) verstuurd naar zorgverleners met alle belangrijke risico-informatie
-
-
2021
-
De firma Pfizer heeft een aantal batches van Champix (varenicline) teruggeroepen en stopt tijdelijk met de distributie van het medicijn. Champix is een middel dat wordt gebruikt bij de behandeling voor het stoppen met roken. Pfizer doet dit uit voorzorg omdat een aantal partijen van Champix een te grote hoeveelheid nitrosamines bevat. Nitrosamines kunnen kankerverwekkend zijn voor mensen.
Door de terugroepactie en de tijdelijke distributiestop is er een tekort aan Champix (varenicline) in Nederland. Zorgverleners worden opgeroepen om géén nieuwe patiënten te laten starten met Champix (varenicline). Ook is het belangrijk dat patiënten niet zomaar stoppen met het medicijn. Zij kunnen in overleg met hun arts of apotheker overstappen op een ander geneesmiddel.
De firma Pfizer heeft over dit onderwerp een brief (DHPC) verstuurd naar zorgvelerners met alle belangrijke risico-informatie.
-
De firma Pfizer roept uit voorzorg een aantal batches van Champix (varenicline) terug en stopt tijdelijk met de distributie van het medicijn. Champix is een geneesmiddel dat helpt bij het stoppen met roken. Pfizer doet dit omdat de nitrosamine-onzuiverheid in de tabletten van Champix hoger is dan de limiet die zij daar zelf voor hebben opgesteld. Het Europees medicijnagentschap EMA doet hier verder onderzoek naar. Er is geen direct risico voor patiënten. Door de terugroepactie en de tijdelijke distributiestop wordt wel wereldwijd een tekort aan Champix verwacht, zo laat het EMA weten.
Zorgverleners worden opgeroepen om uit voorzorg géén nieuwe patiënten te laten starten met Champix. Ook is het belangrijk dat patiënten niet zomaar stoppen met het medicijn. Zij kunnen in overleg met hun arts overstappen op een ander geneesmiddel.
-
-
2020
-
De Europese Commissie heeft besloten dat alle ranitidine bevattende medicijnen in de EU worden geschorst. Daarmee neemt de commissie de aanbeveling van het Europees medicijnagentschap EMA over. In de medicijnen met ranitidine zijn te hoge concentraties gevonden van de stof NDMA. Deze stof is waarschijnlijk kankerverwekkend.
Ranitidine is een maagzuurremmer. Het is en geneesmiddel dat zowel op recept wordt voorgeschreven als vrij verkrijgbaar is. In Nederland zijn alle medicijnen die ranitidine bevatten al in oktober 2019 uit de handel gehaald, vooruitlopend op de schorsing.
Als fabrikanten de ranitidinegeneesmiddelen weer in de handel willen brengen, moeten de medicijnen aan voorwaarden voldoen die zorgen dat de hoeveelheid NDMA onder de toegestane grens blijft.
-
Van 3 merken metformine is gebleken dat er enkele partijen op de Nederlandse markt zijn waarbij de hoeveelheid NDMA boven de toegestane limiet is. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) hebben daarom besloten deze partijen van de markt te halen.
Het gaat om een aantal batches van de merken Centrafarm, Consilient Health en TEVA. Alle overige partijen van deze merken en andere merken metformine voldoen wel aan de norm. Er is geen acuut risico voor patiënten die de verontreinigde metformine hebben gebruikt en er is een vervangend medicijn beschikbaar.
-
De aanbevelingen voor het begrenzen van nitrosamine-onzuiverheden in sartanen (bepaalde bloeddrukmedicijnen) zijn gelijkgetrokken met die voor andere medicijnen. Dit heeft het Europees Geneesmiddelenbeoordelingscomité CHMP vanmiddag bekendgemaakt.
De belangrijkste wijziging houdt in dat de grenswaarde voor nitrosamines in de sartanen nu niet meer geldt voor de actieve stof zelf, maar voor het eindproduct (bijvoorbeeld de tablet). Wat blijft is dat farmaceutische bedrijven de aanwezigheid van nitrosamine-onzuiverheden zoveel mogelijk moeten voorkomen of beperken.
De CHMP heeft het onderzoek naar sartanen afgerond in januari 2019. Daaruit volgde een breder onderzoek naar het risico op aanwezigheid van nitrosamines in andere medicijnen. De aangepaste eisen waar farmaceutische bedrijven die sartanen produceren aan moeten voldoen, zijn nu in lijn met de eisen voor andere medicijnen zoals die in juni 2020 zijn vastgesteld.
Het standpunt van de CHMP wordt nog voorgelegd aan de Europese Commissie voor een bindend besluit. Lees het volledige bericht op de website van het Europese Medicijnagentschap (EMA).
-
Patiënten die het diabetesmedicijn metformine slikken, moeten daar gewoon mee door gaan. Dat zeggen de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en het College ter Beoordeling Geneesmiddelen (CBG) na berichtgeving in NRC/Zembla. Deze media hebben metforminemedicijnen onderzocht op de aanwezigheid van de waarschijnlijk kankerverwekkende stof NDMA. De voordelen van het gebruik van metformine zijn veel groter dan het mogelijke risico van de verontreiniging.
-
Medicijnautoriteiten in Europa onderzoeken momenteel de aanwezigheid van een nitrosamine-onzuiverheid in sommige medicijnen met rifampicine.
Rifampicine wordt gebruikt voor de behandeling van verschillende ernstige infecties, zoals tuberculose, bloedinfecties en lepra. De voordelen van het gebruik van medicijnen met rifampicine zijn veel groter dan het mogelijke risico van de verontreiniging. Patiënten en zorgverleners worden dan ook opgeroepen om niet te stoppen met de behandeling.
-
Bedrijven wordt verzocht om hun medicijnen met metformine te testen op nitrosamine-onzuiverheden voordat ze op de markt worden gebracht. Dit hebben het Europees Medicijnagentschap EMA en de nationale registratieautoriteiten besloten. Betrokken bedrijven ontvangen hierover op korte termijn bericht.
Een uitgebreider bericht is te vinden op de website van het EMA, in de meeting highlights van Europees Geneesmiddelenbeoordelingscomité CHMP.
-
Het Europees Geneesmiddelenbeoordelingscomité CHMP heeft haar aanbeveling om alle medicijnen met ranitidine in de EU te schorsen bevestigd. Deze aanbeveling volgt op een heronderzoek naar het advies van het CHMP van april 2020, dat was aangevraagd door een van de bedrijven die medicijnen met ranitidine op de markt brengt.
-
NRC publiceerde donderdag een artikel over de onzuiverheid NDMA in onder andere metformine, een medicijn voor patiënten met diabetes type 2. In december 2019 werd bekend dat in enkele partijen metformine de stof NDMA is gevonden. Deze partijen waren niet in Nederland op de markt. Er volgde een groot Europees onderzoek naar de omvang van de vervuiling. De resultaten hiervan worden binnenkort bekend. Op dit moment is er geen acuut gevaar voor de veiligheid van patiënten die deze medicijnen gebruiken, aldus de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).
-
Fabrikanten moeten maatregelen nemen om de aanwezigheid van nitrosamines in medicijnen te voorkomen of zo veel mogelijk te beperken. Dat is het definitieve besluit van het Europees Geneesmiddelenbeoordelingscomité CHMP naar aanleiding van het brede onderzoek naar de verontreiniging van medicijnen met nitrosamines en eerdere aanbevelingen van Europese medicijnautoriteiten.
Verschillende maatregelen ter bescherming van de gezondheid
De maatregelen moeten ervoor zorgen dat nitrosamines niet of onder een maximaal aanvaardbare limiet aanwezig zijn in medicijnen. Dit om de gezondheid van patiënten te beschermen. Zo moeten fabrikanten beschikken over een goede controlestrategie en, waar nodig, hun productieproces verbeteren. Daarnaast moeten fabrikanten het risico op de aanwezigheid van nitrosamines in medicijnen evalueren en testen uitvoeren als een risico aanwezig is.
De uitgebreide richtlijnen voor fabrikanten komen binnenkort beschikbaar op de website van het EMA. Tot die tijd blijven fabrikanten de huidige instructies volgen.
-
Europese medicijnautoriteiten presenteren vandaag een aantal aanbevelingen om verontreiniging van medicijnen in de toekomst te voorkomen. Deze aanbevelingen komen voort uit de evaluatie naar verontreiniging van sartanen (bloeddrukmedicijnen) met nitrosamines die eerder is afgerond.
Duidelijke rollen, richtlijnen en communicatie
De aanbevelingen van de Europese medicijnautoriteiten zijn bedoeld om de rollen en verantwoordelijkheden van alle partijen die betrokken zijn bij de productie van medicijnen te verduidelijken. En leggen uit wat de betrokken partijen moeten doen wanneer er een verontreiniging wordt ontdekt. Daarnaast gaan de aanbevelingen ook in op de communicatie naar patiënten en zorgverleners en de internationale samenwerking.
De volledige aanbevelingen van de Europese medicijnautoriteiten zijn te lezen op de website van het EMA.
Voorkomen van medicijnverontreiniging
De aanbevelingen vanuit de evaluatie, zijn bedoeld als aanvulling op het brede onderzoek naar nitrosamines in medicijnen dat sinds september 2019 in gang is gezet. Dit brede onderzoek moet uiteindelijk richtlijnen opleveren hoe het risico op ontstaan van nitrosamines is te voorkomen.
-
Na een eerdere terugroepactie van maagzuurremmers met ranitidine in meerdere Europese landen, waaronder Nederland, heeft het Europees Medicijnagentschap (EMA) de Europese Commissie geadviseerd om alle medicijnen met ranitidine te schorsen. Dit vanwege de aanwezigheid van kleine hoeveelheden NDMA. De Europese Commissie neemt hierover binnenkort een besluit.
Het EMA heeft voorwaarden geadviseerd voor het opheffen van de schorsing waaronder onderzoek naar het ontstaan van NDMA in ranitidineproducten. De meeste medicijnen met ranitidine waren al enkele maanden niet meer beschikbaar in Nederland omdat deze uit voorzorg waren teruggeroepen.
Lees hier het volledige nieuwsbericht op de website van het Europees Medicijnagentschap.
-
Het onderzoek naar de mogelijke verontreiniging van metformine met nitrosamines loopt nog. Zowel in Nederland als in Europa. We hebben eerder laten weten dat de resultaten in januari werden verwacht. Helaas bleek de bepaling van nitrosamines in metformine ingewikkelder dan verwacht, hebben firma’s en onderzoekers ons aangegeven. Daardoor heeft dit onderzoek vertraging opgelopen. Het is nog onduidelijk wanneer deze resultaten wel kunnen worden verwacht.
Het advies van CBG, IGJ en de andere Europese autoriteiten is nog steeds om niet te stoppen met het gebruiken van metformine, omdat dit kan leiden tot ontregeling van de bloedsuiker. Met alle gegevens die we nu hebben, zijn de voordelen van het slikken van metformine nog steeds veel groter dan de risico’s van een eventuele verontreiniging.
-
-
2019
-
Autoriteiten uit Zwitserland en Singapore hebben in enkele metformine-tabletten een lichte verontreiniging met NDMA aangetroffen. Op dit moment wordt onderzocht of er ook in Nederland verontreinigde metformine-tabletten op de markt zijn.
Metformine is het middel van eerste keuze bij de behandeling van patiënten met diabetes type 2. Dit medicijn is effectief in het reguleren van de bloedglucose, in het verlagen van de insulineresistentie en het beschermt tegen gewichtstoename en hart- en vaatziekten.
Op dit moment wordt in Nederland en in Europees verband onderzoek gedaan naar deze mogelijke verontreiniging in metformine-tabletten. Bij het Nederlandse onderzoek hiernaar zijn de IGJ, het CBG, het RIVM en de handelsvergunninghouders betrokken. De resultaten van dit onderzoek worden uiterlijk in januari 2020 verwacht. Tot die tijd worden patiënten geadviseerd om niet te stoppen met het gebruiken van metformine.
Advies aan patiënten
Prof. dr. Ton de Boer, voorzitter van het CBG:
“Ons advies is om metformine te blijven gebruiken. De risico's van stoppen met deze medicijnen zijn groter dan de mogelijke effecten van de kleine hoeveelheden NDMA die in Singapore en Zwitserland zijn waargenomen.”
Lees hier meer over bij de IGJ.
Lees het nieuwsbericht op de website van het Europees medicijnagentschap.
-
De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) heeft vandaag bekendgemaakt dat in vrijwel alle maagzuurremmers met ranitidine die onlangs van de Nederlandse markt zijn teruggeroepen, teveel NDMA zat. Dat blijkt uit onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieuhygiëne (RIVM).
Het RIVM heeft in de afgelopen periode meer dan zestig monsters geanalyseerd van de grondstof, tabletten, injectievloeistof en drank met ranitidine. Die monsters waren afkomstig van Nederlandse leveranciers. Uit het onderzoek is gebleken dat slechts enkele geneesmiddelen met ranitidine minder dan de toegestane hoeveelheid NDMA bevatte.
De handelsvergunninghouders zijn in de tussentijd doorgegaan met testen van verschillende batches ranitidine. Batches die niet vervuild zijn, mogen weer toegelaten worden op de Nederlandse markt. Bedrijven moeten dat dan wel met bewijsmateriaal kunnen staven. Ook nieuwe batches moeten nu geanalyseerd worden. De IGJ controleert vervolgens met steekproeven of de ranitidine inderdaad vrij van NDMA is.
-
In een kort video-interview op Plus Online, de website van Plus Magazine, geeft Collegevoorzitter prof. dr. Ton de Boer vandaag antwoord op vijf vragen over maagzuurremmers en de nitrosamine-verontreinigingen. Bekijk hier het interview.
-
Professor De Boer schrijft iedere eerste woensdag van de maand een column ‘Over medicijnen’ in diverse regionale dagbladen.
'Mensen moeten op hun medicijnen kunnen vertrouwen. Ik vind dat heel belangrijk. Er mogen geen stoffen in zitten die er niet in horen.'
Lees hier de tekst van de column van prof. dr. Ton de Boer.
-
Een groot deel van de ranitidine op de Nederlandse markt wordt teruggeroepen. Dat hebben de betrokken handelsvergunninghouders besloten in overleg met het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). Er zit mogelijk een vervuiling met NDMA in. Ranitidine is een geneesmiddel dat zowel op recept wordt voorgeschreven als vrij verkrijgbaar is. NDMA is waarschijnlijk kankerverwekkend. Het risico op kanker voor gebruikers van ranitidine is nog niet met zekerheid vastgesteld. Op basis van de huidige beschikbare informatie wordt dit risico ingeschat als zeer klein. > Lees meer
-
RTL Nieuws berichtte gisteren over de aankomende recall van ranitidine.
Onze reactie op het bericht:De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) heeft de handelsvergunninghouders gevraagd aan te geven of de in Nederland geleverde batches ranitidine verontreinigd zijn met NDMA. Ze hebben daar 2 weken de tijd voor gekregen. IGJ heeft daarbij direct een distributiestop opgelegd: er mogen sinds 16 september geen nieuwe ranitidinegeneesmiddelen worden geleverd die niet getest zijn op de aanwezigheid van NDMA.
Naar aanleiding van de resultaten van de handelsvergunninghouders hebben IGJ en medicijnautoriteit CBG een terugroepactie in voorbereiding. Dat is een omvangrijke operatie die enige voorbereidingstijd eist. Dit gebeurt in nauwe samenwerking met organisaties van apothekers, huisartsen en drogisten om dit voor iedereen soepel te laten verlopen, met name voor de patiënten. Begin volgende week kunnen hier meer details over bekend worden gemaakt. Het is belangrijk dat patiënten niet zomaar stoppen met hun geneesmiddelen, er is geen acuut risico.
-
Alle handelsvergunninghouders moeten hun medicijnen controleren op het mogelijk ontstaan van verontreiniging met nitrosamines. Deze voorzorgsmaatregel wordt opgelegd door het Europese medicijnagentschap (EMA) in overleg met alle nationale medicijnautoriteiten, waaronder het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG). De handelsvergunninghouders krijgen 6 maanden de tijd om een risicobeoordeling uit te voeren. Als er een risicofactor wordt gevonden, moeten handelsvergunninghouders nader onderzoek uitvoeren. Zo snel mogelijk, maar in ieder geval binnen 3 jaar moet een eventuele vervuiling opgelost zijn. > Lees meer
Prof. dr. Ton de Boer, voorzitter medicijnautoriteit CBG, zegt hierover:
De genomen maatregel is uit voorzorg. We willen het zekere voor het onzekere nemen. Vandaar dit Europese verzoek. Patiënten wordt geadviseerd om niet te stoppen met hun medicijn, maar om het volgens de voorschriften te blijven gebruiken.
-
Handelsvergunninghouders moeten de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) informatie aanleveren over hun ranitidine producten die op de Nederlandse markt zijn. Medicijnbedrijven krijgen tot 30 september de tijd hiervoor. Op basis van de aangeleverde data besluiten IGJ en medicijnautoriteit CBG over vervolgacties.
IGJ heeft de handelsvergunninghouders verzocht om geen nieuwe partijen met ranitidine voor verkoop vrij te geven. Pas als is aangetoond dat deze medicijnen geen nitrosamines bevatten of minder dan maximaal is toegestaan, mogen zij deze partijen weer verspreiden.
-
In sommige tabletten met ranitidine elders in Europa is een nitrosamine-onzuiverheid (N-Nitrosodimethylamine, NDMA) aangetroffen. Het is op dit moment nog niet duidelijk of deze tabletten ook op de Nederlandse markt terecht zijn gekomen. Hier wordt nu door de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en medicijnautoriteit CBG onderzoek naar gedaan, in samenwerking met de leveranciers van deze geneesmiddelen. Prof. dr. Ton de Boer, voorzitter medicijnautoriteit CBG, zegt naar aanleiding van dit onderzoek:
Het is nog te vroeg om uitspraken te doen over de situatie in Nederland. We adviseren patiënten die ranitidine op recept krijgen dan ook om niet zomaar te stoppen met het medicijn. Overleg hierover altijd eerst met uw arts en apotheker.
Ook is er een Europese herbeoordeling van ranitidine gestart. Medicijnen met ranitidine verminderen de productie van maagzuur en worden gebruikt bij aandoeningen zoals brandend maagzuur en maagzweren. Deze medicijnen worden op recept voorgeschreven, maar ze zijn ook zonder recept te koop bij apotheek en drogist. > Lees meer
-
Het Europees medicijnagentschap (EMA) heeft bekend gemaakt dat er duidelijke richtlijnen moeten komen voor fabrikanten over het vermijden van nitrosamines in medicijnen. Dit naar aanleiding van de eerdere aangetroffen verontreiniging in onder andere valsartan. Inmiddels zijn in sommige tabletten met de maagzuurremmer ranitidine ook nitrosamines aangetroffen. Het is nog niet bekend of deze vervuilde tabletten ook in Nederland in de handel zijn. > Lees meer
-
Een aantal medicijnen met daarin de werkzame stof losartan wordt teruggeroepen. Dit vanwege een ongewenste stof (NMBA) in een beperkt aantal partijen van deze medicijnen. NMBA behoort tot de chemische groep van nitrosaminen en is vergelijkbaar met NDEA en NDMA.
Lees het nieuwsbericht.
-
-
2018
-
Opnieuw wordt een aantal medicijnen met daarin de werkzame stof valsartan uit voorzorg teruggeroepen. Dit vanwege een ongewenste stof (NDEA) in de medicatie. De verontreiniging met NDEA betreft alleen bepaalde batches van twee grondstoffabrikanten.
Lees het nieuwsbericht.
-
Een aantal medicijnen met daarin de werkzame stof valsartan wordt uit voorzorg teruggeroepen. Dit vanwege een ongewenste stof (NDEA) in de medicatie. Eerder dit jaar vonden er al 2 terugroepacties plaats voor valsartan maar wegens een andere verontreiniging (NDMA). De verontreiniging met NDEA betreft alleen bepaalde batches van één grondstoffabrikant.
Lees het nieuwsbericht.
-
De firma Aurobindo Pharma BV heeft, in overleg met de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en het CBG, besloten twee batches Valsartan terug te roepen. Valsartan wordt onder meer gebruikt voor hoge bloeddruk en hartfalen. Eigen onderzoek van de firma heeft vervuiling met NDMA aangetoond in de grondstof die is gebruikt.
Lees het nieuwsbericht.
-
Een aantal medicijnen met daarin de werkzame stof valsartan wordt teruggeroepen. Dit vanwege een ongewenste stof (NDMA) in de medicatie. Hiertoe hebben de fabrikanten besloten in overleg met de IGJ en het CBG. Het gaat om een terugroepactie in heel Europa.
Lees het nieuwsbericht.
-