Wie bepaalt waar ik mijn medicijn kan krijgen?

In Nederland zijn bijna 18.000 geregistreerde geneesmiddelen voor mensen beschikbaar. Het grootste gedeelte daarvan wordt voorgeschreven door een arts, specialist of verpleegkundig specialist. Hiervoor heeft u een recept nodig. Receptplichtige medicijnen, noemen we ze daarom.

Verder zijn er zelfzorgmedicijnen. Die koopt u zonder recept bij de apotheek, drogist óf supermarkt. Hiermee kunt u zelfstandig met uw ziekte, klachten of ongemak omgaan. Zelfzorgmedicijnen zijn een belangrijke aanvulling op de professionele zorg. Ze zijn bedoeld om korte tijd te gebruiken. Dat staat ook in de bijsluiter.

Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) beoordeelt voor elk medicijn of een recept nodig is. Maar dat niet alleen. Ook beslist het CBG waar medicijnen zonder recept verkocht mogen worden. Soms alleen bij de apotheek, soms bij de apotheek en drogist en in andere gevallen ook in de supermarkt en bij een tankstation.

Waarom is mijn medicijn op recept?

Het CBG bepaalt of u een medicijn alleen met een recept mag krijgen. Dat geldt bijvoorbeeld voor antidepressiva, bloeddrukverlagers of medicijnen tegen kanker. Uw medicijn is op recept, omdat…

…u een klacht heeft waarvoor u door een arts of een andere zorgverlener gezien moet worden, zodat hij of zij het juiste medicijn bij de juiste diagnose kan voorschrijven.

…het belangrijk is dat een apotheker uw medicijnlijst controleert. Hij of zij kan vragen of u allergieën heeft en kan zien welke medicijnen u nog meer gebruikt en of u ze wel samen kunt gebruiken.

…medische begeleiding nodig is bij dit medicijn. Misschien is er kans op ernstige bijwerkingen, of moet de zorgverlener het effect of de hoeveelheid van het medicijn in uw bloed controleren.

…het gaat om een medicijn dat vaak verkeerd wordt gebruikt, wat gevaarlijk kan zijn.

… uw medicijn nieuw is. Dan wil het CBG nog meer weten over hoe het in de praktijk werkt. Heeft het medicijn ook echt het effect wat het onderzoek belooft? Ook willen we weten of er nieuwe bijwerkingen zijn of dat bekende bijwerkingen vaker voorkomen dan we tot nu toe weten.

…uw medicijn ingespoten moet worden.

Wat staat er op de medicijndoos?

Op de medicijndoos staat belangrijke informatie. Hoe u het medicijn gebruikt, hoe u het moet bewaren, de hoeveelheid en hoe lang het houdbaar is. Verder heeft elk medicijn dat in Nederland verkrijgbaar is een eigen uniek nummer: het RVG-nummer. RVG staat voor Register Verpakte Geneesmiddelen. Onder dit nummer is het medicijn geregistreerd bij het CBG.

Ook staat er op het medicijn waar het verkrijgbaar is. Ook dit zijn codes. UA (‘Uitsluitend Apotheek’) betekent bijvoorbeeld dat het medicijn alleen bij de apotheek verkrijgbaar is. UAD staat voor ‘Uitsluitend Apotheek en Drogist’.

Hier leest u meer over de medicijndoos.

Mijn medicijn is zonder recept verkrijgbaar, maar alleen bij de apotheek?

Sommige zelfzorgmedicijnen kunt u alleen bij de apotheek kopen. Bijvoorbeeld paracetamol in een hoge sterkte (1000 miligram). Het gaat dan bijvoorbeeld om…

• een medicijn waarbij u niet eerst een arts hoeft te bezoeken om een diagnose vast stellen. Dit kunt u zelf doen aan de hand van uw klachten en welk medicijn u daarvoor nodig heeft.
• … een medicijn waarbij het belangrijk is dat de apotheker (of apothekersassistent) u uitlegt hoe u het medicijn moet gebruiken, naast de informatie in de bijsluiter. Dit vanwege de risico’s die er zijn.
• …medicijnen die bijwerkingen geven of een wisselwerking hebben met andere medicijnen. De apotheker kan dan aan medicatiebewaking doen.
• …medicijnen waarbij het belangrijk is dat de apotheker in de gaten houdt of het medicijn verkeerd gebruikt wordt.

Medicatiebewaking

De apotheker of de apothekersassistent kan zien welke andere medicijnen u gebruikt. Hij of zij kan in uw medicatieoverzicht kijken. Daarin staat welke medicijnen u gebruikt. Zo kan de apotheker controleren of u het medicijn dat u wilt kopen zonder problemen kunt gebruiken, samen met uw andere geneesmiddelen.

Zonder recept, maar alleen bij de apotheek en de drogist

Bepaalde zelfzorgmedicijnen kunt u kopen bij de apotheek of bij de drogist. Bijvoorbeeld bepaalde maagzuurremmers en neussprays. Bij deze medicijnen...

• … hoeft u niet eerst een arts te bezoeken om een diagnose vast stellen. Dit kunt u zelf doen aan de hand van uw klachten en welk medicijn u daarvoor nodig heeft.
• … is de bijsluiter duidelijk genoeg om het medicijn goed te kunnen gebruiken. Het is niet nodig om eerst uitleg te krijgen van een arts of apotheker.
• ….is een apotheker of drogist (of een assistent) beschikbaar voor extra uitleg over het gebruik van een medicijn. Hij of zij kan u advies geven over hoe u het medicijn goed gebruikt en welke risico’s er zijn.

Bijsluiter

In het doosje van uw medicijn zit altijd een bijsluiter. Dat geldt ook voor zelfzorgmedicijnen. Lees de bijsluiter altijd goed, want er staan belangrijke dingen in, zoals

• waarvoor het medicijn is bedoeld
• hoe u het medicijn moet gebruiken
• wanneer u het medicijn niet mag gebruiken
• wanneer u voorzichtig moet zijn
• welke bijwerkingen er mogelijk zijn
• of het medicijn wisselwerkingen heeft met andere medicijnen of kruidenproducten.

Zonder recept, maar wel bij de supermarkt en bij het tankstation

Zelfzorgmedicijnen koopt u bij een apotheek of drogist, maar sommige middelen óók in de supermarkt of bij een benzinestation. Bijvoorbeeld paracetamol of hoestdrank. Dit zijn medicijnen…

• waarbij u niet eerst een arts hoeft te bezoeken om een diagnose vast stellen. Dit kunt u zelf doen aan de hand van uw klachten en welk medicijn u daarvoor nodig heeft.
• … waarbij geen mondelinge uitleg of begeleiding nodig is van een apotheker of drogist. Bij kortdurend en juist gebruik van het medicijn, volgens verpakking en bijsluiter, is het risico op gezondheidsschade klein.
• … die al vijf jaar (in Europa of de Verenigde Staten) op de markt zijn als zelfzorgmedicijn.
• … waarbij er geen aanwijzingen zijn dat het voor andere doeleinden of op de verkeerde manier wordt gebruikt.

Zelfde middel, andere verkoopplek?

Soms bepaalt ook de hoeveelheid tabletten of capsules in één doosje waar een zelfzorgmedicijn mag worden verkochtgit push. Zo zijn sommige pijnstillers zoals paracetamol in kleinere verpakkingen overal verkrijgbaar en zijn grotere verpakkingen alleen bij de drogist of apotheek te koop.

Gebruik medicijnen altijd op de juiste manier

Geen enkel medicijn is zonder risico’s. Ook niet als het gaat om zelfzorgmedicijnen. Het blijven wel medicijnen. Gebruik ze daarom kort én op de juiste manier, volgens de bijsluiter. Check of uw medicijnen ook geen wisselwerking hebben met uw andere medicijnen of een kruidenproduct en neem bij aanhoudende klachten contact op met uw arts of apotheker.

Mijn medicijn is ineens op recept… of juist niet meer?

Of u wel of geen recept nodig heeft voor een medicijn, dat kan soms veranderen. Hetzelfde geldt voor de plek waar het te koop is. Worden er bijvoorbeeld belangrijke nieuwe bijwerkingen bekend? Is het aantal bekende bijwerkingen hoger dan eerder? Op basis van wetenschappelijke informatie neemt het CBG dan een besluit. Een medicijn mag bijvoorbeeld alleen nog op recept verkrijgbaar zijn, of alleen in de apotheek. Dat gebeurt soms als de stoffen in het medicijn veranderen. Of als er aanwijzingen zijn dat een medicijn verkeerd wordt gebruikt.

Omgekeerd komt het ook voor dat een medicijn bij de drogist voortaan overal verkocht mag worden, omdat is aangetoond dat het veilig kan. Het CBG beoordeelt of een medicijn hiervoor in aanmerking komt als de fabrikant dit vraagt.

Waarom is een medicijn wél zonder recept in het buitenland te koop?

In sommige Europese landen kunt u medicijnen kopen waar u in Nederland een recept voor nodig heeft - of andersom. Dat komt omdat elk land zijn eigen regels heeft. Alle Europese landen bepalen zelf wanneer ze voorschrijven op recept nodig vinden. En bij medicijnen zonder recept ook waar deze verkocht mogen worden.