1000 dagen in de pandemie: wat is er gebeurd en waar staan we nu?

1000 dagen pandemie

1. Maart 2020

   1. WHO roept COVID-19 uit tot pandemie

   2. Het EMA start Europese stuurgroep voor versnelde ontwikkeling van vaccins en medicijnen

      Het Europees medicijnagentschap EMA start een stuurgroep met Europese deskundigen op het gebied van vaccins en geneesmiddelen, infectieziekten en andere relevante expertises. De stuurgroep brengt actuele ontwikkelingen van medicijnen tegen het coronavirus in kaart, geeft farmaceutische bedrijven input en advies, en kan zo snel op signalen reageren. Dit allemaal om de ontwikkeling van medicijnen en vaccins tegen het coronavirus te versnellen.

2. April 2020

   1. Eerste klinische studies van start

      De eerste klinische studies met medicijnen voor de behandeling van een corona-infectie en de vaccins tegen het coronavirus gaan van start. De vaccins en medicijnen worden getest op gezonde vrijwilligers.  

3. Mei 2020

   1. Start beoordeling eerste coronamedicijn 

      In mei 2020 start het EMA de eerste versnelde beoordeling (rolling review) van een mogelijk coronamedicijn: remdesivir. Het Europees Geneesmiddelenbeoordelingscomité CHMP bekijkt de onderzoeksgegevens van dit antivirale medicijn voor de behandeling van corona.  

4. Juni 2020

   1. Goedkeuring eerste coronamedicijn

      Remdesivir wordt op 25 juni 2020 als eerste coronamedicijn voorwaardelijk goedgekeurd. Een voorwaardelijk goedgekeurd vaccin voldoet aan de eisen wat betreft werkzaamheid, veiligheid en kwaliteit. De fabrikant moet bij een voorwaardelijke goedkeuring alleen nog voldoen aan voorwaarden. Weten aan welke voorwaarden een fabrikant nog moet voldoen? Lees de column van collegevoorzitter Ton de Boer hier.  

      De Europese Commissie neemt het EMA-advies ongeveer een week na de voorwaardelijke goedkeuring over: remdesivir mag worden voorgeschreven aan coronapatiënten.  

5. Oktober 2020

   1. Start versnelde beoordeling van eerste coronavaccins

      Vanaf oktober 2020 start het geneesmiddelenbeoordelingscomité van EMA met de beoordeling van de eerste gegevens uit het laboratoriumonderzoek van het Astrazeneca vaccin tegen COVID-19. Om het proces te versnellen, wordt voor dit vaccin een ‘rolling review’ gestart. Dit betekent dat de eerste gegevens al worden beoordeeld, in afwachting van de nog lopende studies. Zo is het goedkeuringsproces te versnellen, zonder concessies te doen op het gebied van veiligheid.   

      De start van de beoordeling van de coronavaccins BioNTech/Pfizer, Moderna en Jansen volgt al vrij snel daarna in (achtereenvolgend) oktober, november en december. De beoordeling van coronavaccin CureVac wordt in februari 2021 gestart, en die van Valneva in mei 2022.  

      Bekijk video: versnelde beoordeling coronavaccins 

6. December 2020

   1. Coronavaccin Comirnaty (BioNTech/Pfizer) als eerste vaccin tegen COVID-19 goedgekeurd

      In december 2020 wordt het eerste vaccin tegen COVID-19 goedgekeurd door het Europees geneesmiddelenbeoordelingscomité CHMP van het EMA. Het gaat om het coronavaccin van fabrikant Pfizer, genaamd Comirnaty. Lees het volledige nieuwsbericht.   

      De coronavaccins van fabrikant Moderna en Astrazeneca krijgen kort daarna, in januari 2021, een positief advies. De goedkeuring van het coronavaccin van Janssen volgt in maart 2021.  

   2. CBG organiseert persconferentie over goedkeuring Comirnaty

      

      Naar aanleiding van de goedkeuring van het coronavaccin Comirnaty, heeft het CBG op 21 december 2020 voor de allereerste keer een persconferentie georganiseerd. Tijdens deze persconferentie werd aandacht besteed aan de versnelde beoordeling en goedkeuring van het eerste coronavaccin. Er was ook ruimte voor vragen.

      Ook voor de coronavaccins van AstraZeneca, Moderna en Janssen, zijn in januari en maart persconferenties geweest. 

   3. Introductie ‘Vaccin in het Kort’ voor coronavaccins

      

      Als aanvulling op de bijsluiter introduceert het CBG  het ‘Vaccin in het Kort’. Vaccin in het Kort is een nieuwe, korte vorm van informatievoorziening. Het CBG maakt deze informatiekaarten voor elk goedgekeurd coronavaccin. Het Vaccin in het Kort van de coronavaccins is beschikbaar voor de basisserie, boosterprikken en zelfs beschikbaar in verschillende talen, waaronder Fries en Turks.  

      Het Vaccin in het Kort is per coronavaccin te vinden op onze website.  

7. Januari 2021

   1. Eerste prik met coronavaccin wordt gezet in Nederland

   2. Eerste meldingen van mogelijke bijwerkingen van coronavaccin

      

      Bijwerkingencentrum Lareb ontvangt de eerste meldingen van mogelijke bijwerkingen van coronavaccins. In de maanden die volgen komen verschillende nieuwe bijwerkingen van de coronavaccins door meldingen aan het licht. Met name de zeldzame bijwerkingen: stolselvorming in combinatie met een verlaagd aantal bloedplaatjes bij Astrazeneca en Janssen, en: ontsteking van de hartspier of het hartzakje bij Moderna en Pfizer krijgen veel aandacht in de media.    

      Deze, en andere, bijwerkingen zijn op advies van het geneesmiddelenbewakingscomité van het EMA  toegevoegd aan de bijsluiter en productinformatie van de verschillende vaccins.  

      Op 16 oktober 2022 heeft Bijwerkingencentrum Lareb in totaal 231.087 meldingen ontvangen over de coronavaccins. Een melding is niet automatisch een bijwerking van het vaccin. De klachten of aandoeningen kunnen ook een andere oorzaak hebben. 

   3. Eerste maandelijkse veiligheidsupdate

      Op 29 januari geeft het EMA de eerste maandelijkse veiligheidsupdate, dan nog specifiek voor het coronavaccin Comirnaty. Vanaf dat moment verschijnt deze maandelijkse update over de veiligheid van coronavaccins, met onder andere evaluatie over meldingen van bijwerkingen. 

   4. Het Grootste Coronaspreekuur

      

      Na de goedkeuring van de eerste vaccins en het zetten van de eerste vaccinaties hadden mensen een heleboel vragen over de vaccins. Het CBG heeft, samen met verschillende experts, veel van deze vragen beantwoord tijdens twee afleveringen van Het Grootste Coronaspreekuur. 

      Aflevering 5 november 2020: medicijnen & vaccins: Kijk deze aflevering terug

      Aflevering 31 januari 2021: vragen over vaccins: Kijk deze aflevering terug

8. Februari 2021

   1. Eerste monoklonale antilichamen voor behandeling van COVID-19 goedgekeurd

      De zoektocht naar coronamedicijnen werpt zijn vruchten af: eind februari keurt het EMA de eerste monoklonale antilichamen casirivimab en imdevimab (Ronapreve) goed voor de behandeling van het coronavirus. Deze antilichamen vallen het coronavirus aan door zich te hechten aan het spike-eiwit van het coronavirus. Hierdoor kan het virus het lichaam moeilijker binnendringen.  

      Later volgt de goedkeuring van andere monoklonale antilichamen. Inmiddels, in oktober 2022, zijn de antilichamen Regkirona, Xevudy, Ronapreve en Evusheld via een versnelde procedure goedgekeurd voor gebruik. 

9. April 2021

   1. Coronavaccin van Pfizer goedgekeurd voor jongeren vanaf 16 jaar

      Het vaccin van Pfizer is goedgekeurd voor jongeren vanaf 16 jaar door het EMA. Ook zij kunnen nu geprikt worden met het coronavaccin. 

10. Mei 2021

    1. Coronavaccin goedgekeurd voor jongeren vanaf 12 jaar

       Het coronavaccin Comirnaty (BioNTech/Pfizer) is door het EMA goedgekeurd voor jongeren vanaf 12 jaar. De goedkeuring van het coronavaccin Spikevax (Moderna) voor deze doelgroep volgt in juli.  

    2. Junior coronacollege

       

       Naar aanleiding van de goedkeuring van het coronavaccin voor kinderen vanaf 12 jaar, organiseert het CBG het Junior Coronacollege. Tijdens een livestream vanuit een grote collegezaal op de Universiteit van Utrecht beantwoorden collegevoorzitter Ton de Boer en ethicus/filosoof Naomi van Steenbergen vragen van middelbaar scholieren over coronavaccins. Kijk hier de uitzending terug.  

11. September 2021

    1. Start beoordeling boosterprikken

       In september 2021 begint het EMA met de beoordeling van de boosterprikken van fabrikanten BioNTech/Pfizer en Moderna. Deze boosterprikken zijn bedoeld voor mensen die de basisserie hebben gehad om de bescherming tegen COVID-19 te verbeteren wanneer deze in de loop der tijd is afgenomen.  

       In november start ook de beoordeling voor de boosterprik van het coronavaccin van Janssen. 

12. Oktober 2021

    1. Goedkeuring boosterprik van coronavaccin Comirnaty (Pfizer) en Spikevax (Moderna)

       De boosterprik van het coronavaccin van fabrikant Pfizer en Moderna is goedgekeurd en kan ingezet worden bij mensen vanaf 18 jaar.  

       Bekijk video: boosterprik coronavaccin

    2. Coronavaccin goedgekeurd voor kinderen vanaf 5 jaar

       

       In oktober 2021 begint het EMA met de beoordeling van het coronavaccin van Pfizer (Comirnaty) voor kinderen van 5 tot en met 11 jaar, gevolgd door de beoordeling van het coronavaccin van Moderna (Spikevax) voor kinderen van 6 tot en met 11 jaar.  

       Eind november wordt het vaccin van Pfizer voor kinderen vanaf 5 jaar goedgekeurd. In februari 2022 wordt ook het Moderna vaccin goedgekeurd voor kinderen vanaf 6 jaar.  

       Speciaal voor deze doelgroep maakte het CBG een vraag en antwoord pagina en een strip die kinderen stap voor stap uitlegt hoe het coronavaccin werkt. Voor de ouders van deze doelgroep maakt het CBG ook een aangepaste versie van het Vaccin in het Kort, voor coronavaccins Comirnaty en Spikevax.

13. December 2021

    1. Positief advies voor vijf coronamedicijnen

       

       Het EMA geeft een voorlopig positief advies voor coronamedicijnen Paxlovid, RoActemra, Xevudy, Kineret en Veklury. Met de goedkeuring van deze medicijnen zijn we weer een stap verder in de behandeling van het coronavirus. De medicijnen zorgen er met name voor dat mogelijke ziekenhuisopname en sterfte aan COVID-19 voorkomen kan worden.  

       Klik hier voor een overzicht van alle medicijnen tegen corona. 

    2. Coronavaccin Novavax goedgekeurd

       Nuvaxovid, het coronavaccin van fabrikant Novavax is als vijfde coronavaccin goedgekeurd door het EMA. Een half jaar later, in juni 2022, wordt het vaccin ook goedgekeurd voor vaccinatie bij jongeren van 12 tot en met 17 jaar.  

       Naast de goedkeuring van Novavax wordt in december ook de beoordeling van coronavaccin Valneva gestart. 

14. Februari 2022

    1. Boosterprik voor jongeren vanaf 12 jaar

       Om de bescherming tegen het coronavirus bij jongeren op peil te houden, start de beoordeling van de Pfizer boosterprik bij jongeren (van 12 tot en met 15 jaar) in februari 2022. Op dat moment is de beoordeling van de boosterprik voor gebruik bij jongeren van 16 en 17 jaar al bezig.  

       Eind februari keurt het EMA deze boosterprik van Pfizer goed voor alle jongeren vanaf 12 jaar. Deze boosterprik (herhaalprik) kan worden gegeven aan jongeren die de basisserie al hebben gehad. In de zomer van 2022 wordt ook het coronavaccin van Moderna (Spikevax) goedgekeurd als boosterprik voor jongeren vanaf 12 jaar 

15. Maart 2022

    1. Start beoordeling coronavaccin HIPRA

       In maart start het EMA met de beoordeling van HIPRA. Dit coronavaccin is bedoeld als boosterprik voor volwassenen die de basisserie al met een ander coronavaccin hebben ontvangen. De beoordeling is (op dit moment) nog niet afgerond.  

16. Juni 2022

    1. Coronavaccin Valneva goedgekeurd

       Het EMA keurt coronavaccin Valneva goed. Dit vaccin kan ingezet worden in de leeftijdscategorie van 18 tot 50 jaar. Met de goedkeuring van Valneva, zijn er zes goedgekeurde coronavaccins in Europa. 

    2. Coronavaccin Novavax goedgekeurd vanaf 12 jaar.

       Het coronavaccin van Novavax heeft van het EMA een positief advies gekregen voor jongeren van 12 tot en met 17 jaar.

17. Augustus 2022

    1. Start beoordeling coronamedicijn sabizabuline

       In augustus 2022 start het EMA met de beoordeling van sabizabuline voor de behandeling van COVID-19. Sabizabuline zou verdubbeling en verspreiding van het virus in het lichaam moeten beperken, en ontstekingsreacties in het lichaam onderdrukken. De beoordeling van dit medicijn loopt (op dit moment) nog. 

    2. Beoordeling van coronavaccin Skycovion gestart 

       Beoordeling van coronavaccin Skycovion gestart 

       Het EMA start de beoordeling van Skycovion, een vaccin dat bescherming moet bieden tegen COVID-19.   

18. September 2022

    1. Eerste aangepaste coronavaccins goedgekeurd vanaf 12 jaar

       In september 2022 keurt het EMA de eerste aangepaste coronavaccins goed. Het gaat om coronavaccins van Pfizer en Moderna die naast de originele stam ook de omikronvariant BA.1 bevatten. Deze nieuwe, aangepaste vaccins zorgen naar verwachting voor een bredere bescherming tegen verschillende varianten. 

       Later, begin oktober 2022, volgt de goedkeuring van aangepaste coronavaccins met de (op dit moment) dominante omikronvariant BA.4-5.  

       Bekijk video: herhaalprik coronavaccin

19. Oktober 2022

    1. Positief advies voor gebruik coronavaccins bij kinderen vanaf 6 maanden

       De coronavaccins Comirnaty (Pfizer) en Spikevax (Moderna) zijn goedgekeurd voor gebruik bij kinderen vanaf 6 maanden. Eerder waren deze vaccins al goedgekeurd voor kinderen vanaf 5 jaar (Comirnaty) en 6 jaar (Spikevax). Het gaat hierbij om de vaccins die zich richten op de oorspronkelijke stam van het coronavirus (Wuhan). 

    2. Versnelde beoordeling gestart voor beoordeling aangepast vaccin vanaf 5 jaar

       Voor het coronavacin Comirnaty (BioNTech/Pfizer) is de beoordelingsprocedure gestart voor de aangepaste versie van het coronavaccin met de omikron subvariant BA.4/5 voor kinderen van 5 tot 12 jaar. 

    3. 1000 dagen in de pandemie

       Vandaag, exact 1000 dagen nadat de WHO COVID-19 als pandemie uitriep, zijn we door de ontwikkeling van vaccins en medicijnen al behoorlijk ver gekomen in de strijd tegen het coronavirus.  
       In de afgelopen 1000 dagen hebben we al veel geleerd over het coronavirus. Met deze kennis is een aantal coronavaccins en –medicijnen ontwikkeld en goedgekeurd. Dit is gebeurd in een uitzonderlijk korte tijd dankzij nauwe samenwerking tussen landen wereldwijd. Ondanks de versnelde beoordelingen is er niet ingeleverd op de kwaliteit en veiligheid van de medicijnen en vaccins.  

       Ook al zijn er behoorlijk wat middelen om ons tegen het coronavirus te beschermen of ziekte door het coronavirus te behandelen, toch wordt er niet stil gezeten. Zo zitten er op het moment een aantal nieuwe coronavaccins in beoordelingsfase, zoals Vidprevtyn, Sinovac, HIPRA (alleen boosterprik) en Skycovion. Worden er bestaande coronavaccins aangepast om betere bescherming te bieden tegen nieuwe coronavarianten, zoals recent is gebeurd met coronavaccins voor omikronvarianten BA.1 en BA.4-5. En zitten er nog steeds coronamedicijnen in de ontwikkelingsfase of beoordeling, die ziekte door het coronavirus misschien nog beter kunnen behandelen.