Column 'Over medicijnen': Vervangen, verminderen, verfijnen
Als je medicijnen ontwikkelt, dan zijn tot nu toe dierproeven nodig. Om informatie over de veiligheid van medicijnen te verzamelen. Zou het misschien anders kunnen? Op allerlei manieren kijken we hoe we het gebruik van proefdieren kunnen vervangen, verminderen of verfijnen.
Dierproeven geven informatie over de veiligheid van medicijnen, voordat we ze aan mensen geven. Maar soms is informatie uit dierstudies niet goed te vertalen naar de mens. Oftewel: wat een medicijn doet met een muis, is niet per se hetzelfde als bij een mens…
Door wetenschappelijk onderzoek begrijpen we steeds beter wanneer dat zo is. Dat biedt kansen. Om dierproeven te verminderen of om nieuwe methodes te ontwikkelen die dierproeven vervangen.
Voor goedkeuring van nieuwe medicijnen moeten fabrikanten laten zien dat een geneesmiddel veilig en werkzaam is. We vragen ze alle risico’s te omschrijven. Bijvoorbeeld het risico of het medicijn op enige manier gevaarlijk is voor ongeboren baby’s. Daar worden nu proefdierstudies voor gebruikt.
Tenminste, nu nog. We lijken nu op een kantelpunt te komen: er is steeds meer aandacht om veiligheid op een andere manier te bepalen.
Want er zijn steeds meer technieken om medicijnen te testen. Bijvoorbeeld met computermodellen, of met in laboratoria gekweekte menselijke cellen. Zelfs met ‘organen op een chip’ die een menselijk orgaan nabootsen. En wie weet wat straks met kunstmatige intelligentie kan.
Bij het CBG denken we vooruit: hoe kun je medicijnonderzoek doen met minder proefdieren? Verschillende collega’s zijn in dit onderwerp gespecialiseerd. Ze zetten zich hier voor in, samen met wetenschappers, medicijnfabrikanten én andere medicijnautoriteiten in Europa.
Nieuw wetenschappelijk bewijs nemen we op in wetenschappelijke adviezen of richtlijnen voor medicijnontwikkeling. Een aantal jaar geleden hebben we bijvoorbeeld een aanpassing gedaan in de wereldwijde richtlijnen voor onderzoek naar medicijnen tijdens de zwangerschap. Daardoor is het mogelijk om wereldwijd honderdduizenden proefdieren minder te gebruiken.
De afgelopen maand hebben we ons wetenschapsbeleid voor de komende jaren bekendgemaakt. Eén van de vier thema’s daarin: vervanging, vermindering en verfijning van dierproeven. De 3V’s.
Ons eigen onderzoek naar die 3V’s moet helpen het aantal proefdieren verder terug te dringen. We kijken actief hoe proeven anders kunnen. Met andere technieken (vervanging), minder dierproeven (vermindering) óf door proeven te doen met meer aandacht voor dierenwelzijn (verfijning).
Nieuwe kennis delen we in wetenschappelijke publicaties of nieuwe richtlijnen. En we delen de kennis uit ons 3V-onderzoek als we wetenschappelijk advies geven aan bedrijven of universiteiten, zodat ze dit kunnen meenemen bij medicijnontwikkeling.
Hopelijk komt er ooit een moment dat dierstudies echt niet meer nodig zijn. Omdat er op alle terreinen betere technologie is. Wij doen ons best om zo snel mogelijk naar dat moment toe te werken.
Over de column
Voorzitter em. prof. dr. Ton de Boer schrijft elke maand een column ‘Over medicijnen’ over gezondheid en welzijn. De column verschijnt ook op Gezondheid&Co, het gezondheidsplatform voor Noord-Nederland, van Mediahuis Noord (voorheen de NDC Mediagroep). De columns staan in het teken van de actualiteit en onze rol en ons werk als Nederlandse medicijnautoriteit.