Column 'Over medicijnen': Koffie, meer dan een oppepper
Een bakkie troost. Menigeen begint zijn dag graag met een kop koffie. Ik ook. We doen dat omdat we het lekker vinden, maar soms ook om wakker te worden. Door het opwekkende effect van de werkzame stof: cafeïne.
Koffie drinken we al duizenden jaren. En al die tijd weten we ook al dat het een effect op ons heeft. We voelen ons alerter. Wakkerder. En dat is fijn. Maar tevéél koffie is niet goed. Het kan voor hoofdpijn zorgen, hartkloppingen, hoge bloeddruk of maagklachten. Of de cafeïne houdt je ’s nachts wakker.
De meeste mensen weten wel dat ze niet teveel koffie moeten drinken vanwege die ongewenste effecten. Maar wat niet iedereen zich realiseert: cafeïne kan ook een wisselwerking aangaan met medicijnen.
Cafeïne kan de werking van een geneesmiddel veranderen. Het verbaast denk ik niemand dat cafeïne de werking afremt van rustgevende medicijnen. De werking van andere medicijnen wordt juist sterker door cafeïne. Soms maken we daar ook gebruik van. Zo bestaan er bijvoorbeeld pijnstillers met paracetamol en een beetje cafeïne. Dat versterkt de pijnstillende werking.
Dat cafeïne de werking versterkt, kan ook een nadeel zijn. Bijvoorbeeld bij bepaalde astmamedicijnen. Dan kan een sterkere werking namelijk zorgen voor meer bijwerkingen.
Het omgekeerde gebeurt ook: bepaalde medicijnen zorgen dat cafeïne langer blijft werken in je lichaam. Daardoor krijg je sneller last van de nadelige effecten van cafeïne, zoals slapeloosheid of hartkloppingen. Dat gebeurt bijvoorbeeld bij bepaalde antibiotica. En dat effect is dan dus geen bijwerking van het antibioticum, maar juist van de koffie.
Hoeveel koffie je dan mag drinken? Het Voedingscentrum adviseert vanwege de cafeïne maximaal vijf kopjes (filter)koffie per dag. Maar blijf alert: cafeïne zit in meer (voedings)middelen dan alleen in koffie.
Energiedrankjes bevatten vaak heel veel cafeïne. En onze collega’s van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) zagen eerder dit jaar dat veel supplementen die sporters nemen ook grote hoeveelheden van de stof bevatten. Ongemerkt krijg je daarmee heel veel cafeïne binnen. De NVWA waarschuwt daarvoor, omdat de supplementen gezondheidsrisico’s kunnen geven. Zoals wisselwerking met medicijnen.
Moet je dan maar stoppen met koffie, zodra je een medicijn gebruikt? Dat hoeft niet. Een paar kopjes koffie per dag is geen probleem. Maar gebruik je ook andere producten met cafeïne? Let dan op de totale hoeveelheid cafeïne die je binnenkrijgt!
Over de column
Voorzitter em. prof. dr. Ton de Boer schrijft elke maand een column ‘Over medicijnen’ over gezondheid en welzijn. De column verschijnt ook op Gezondheid&Co, het gezondheidsplatform voor Noord-Nederland, van Mediahuis Noord (voorheen de NDC Mediagroep). De columns staan in het teken van de actualiteit en onze rol en ons werk als Nederlandse medicijnautoriteit.